21 Απρ 2011

ΤΑ ΣΕΛΛΙΑ


Το χωριό Σελλιά βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του Νομού Ρεθύμνης,
τριάντα πέντε χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο, στη νότια πλαγιά του βουνού

Κρυονερίτης, σε υψόμετρο 280 μέτρα.
Η περιφέρειά του έχει συνολική έκταση 14.000 στρέμματα, από τα οποία
τα 6.000 είναι γεωργική γη. Τα φυσικά σύνορα της περιφέρειας είναι από το βοριά ο Κρυονερίτης, από το νοτιά η θάλασσα (Σούδα – Πλακιάς), από την ανατολή το ποτάμι φαράγγι Κοτσυφού - Πλακιάς και από τη δύση η γραμμή Σούδα – Φοινικιάς - βουνό.Είναι χτισμένο πάνω σε δύο διάσελα (το σελί, τα σελιά) κι από τη θέση αυτή πήρε το όνομα Σελιά (και Σελλιά, με δύο λ).
Λίγα ιστορικά στοιχεία
Στην ευρύτερη περιοχή των σημερινών Σελλιών φαίνεται ότι υπήρχαν οικισμοί από τη νεολιθική εποχή.Αυτό αποδείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα που μάζεψαν αρχαιολόγοι από την επιφάνεια του εδάφους, γιατί αρχαιολογικές ανασκαφές δεν έχουν γίνει ως σήμερα.Οι χώροι που βρέθηκαν τέτοια ευρήματα είναι:Κάστελλος, Κάμπος, Αγία Μαρίνα, Βουκελάρι, Πλακιάς, Σούδα).Ίδρυση των Σελλιών, αναφορές και απογραφές Δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε πρωτοχτίστηκε το χωριό και από πότε άρχισε να ονομάζεται έτσι. Πιθανόν κατά το 1200 μ.Χ., οι κάτοικοι των μικρών οικισμών που αναφέραμε πιο πάνω ότι υπήρχαν στην περιοχή, για την ασφάλειά τους, συνενώθηκαν σε ένα μεγαλύτερο χωριό στη θέση των σημερινών Σελλιών.Τα Σελλιά αναφέρονται το 1577 από τον Fr. Barozzi (f0 27 r) Seglia, και από τον Καστροφύλακα (Κ 174) Segliá με 209 κατοίκους το 1583. Νεότερες απογραφέςΤο 1920 κάτοικοι 605, το 1928 κάτοικοι 502, το 1940 κάτοικοι 569 Το 1951 κάτοικοι 595, το 1961 κάτοικοι 623, το 1971 κάτοικοι 521Το 1981 κάτοικοι 600, το 1991 κάτοικοι 527, το 2001 κάτοικοι 613.Ο ερειπωμένος σήμερα οικισμός του Φοινικιά (δύο χιλιόμετρα δυτικά των Σελλιών), από τον οποίο πήρε και το όνομα ο παλιός και σημερινός Δήμος ΦΟΙΝΙΚΑ, αναφέρεται: Το 1577 από τον Fr. Barozzi (fo  26 v) Finichia και από τον Βασιλικάτα (Μνημεία Κρητ. Ιστ. V  σ.130) Finichia το 1630.

Κρητικές επαναστάσεις
Αρχηγός του δυτικού τμήματος της επαρχίας Αγίου Βασιλείου  1866-69, ήταν ο Σελλιανός Παύλος Σαββάκης (Σαββόπωλος) Μετά τη δολοφονία του στη θέση του εκλέχτηκε ο, επίσης Σελλιανός, Γεώργιος Πλεύρης. Εκτός από τους δύο πιο πάνω οπλαρχηγούς, αναφέρονται ακόμη δέκα εννέα οπλαργηγοί και καπετάνιοι Σελλιανοί. Σπουδαία υπήρξε η προσφορά στον αγώνα κατά την επανάσταση αυτή και του Σελλιανού ιερομόναχου και προηγούμενου της μονής Πρέβελη Δανιήλ Κουφάκη.

Μάχη στα «Χαρουπίδια», Ιούλιος 1867
Στις 7 Ιουλίου 1867 περνούσε ο Ρεσίτ Πασάς από την περιφέρεια των Σελλιών, ερχόμενος από Σφακιά. Οι κάτοικοι του χωριού, ενισχυμένοι και από άλλους από τα χωριά Ροδάκινο, Μύρθιος, Λευκόγεια κ. ά. του επιτέθηκαν. Τραυμάτισαν τον ίδιο και προκάλεσαν στο στράτευμά του μεγάλη αναταραχή και αρκετές απώλειες. Ο άθλος απαθανατίζεται σε μακροσκελές ντόπιο τραγούδι, από το οποίο παραθέτουμε δύο στροφές:                        ………………………………………………….Ο ξακουστός Ρεσήτ Πασάς πόλεμο σχεδιάζει, έφυγεν απού τα Σφακιά, και τα Σελλιά λογιάζει.                            ……………………………………………….Κι όντεν εκαβαλίκευε Ρεσήτ Πασάς στη σέλλα,οι Σελλιανοί του παίξασι μια μπάλα στη μασέλα.

Η μάχη των Σελλιών (10-4-1896)
Στα Σελλιά, την περίοδο του 1896 είχε την έδρα της η Μεταπολιτευτική Επιτροπή. Τούρκικος στρατός ξεκίνησε από την Κοξαρέ για τα Σελλιά, με σκοπό την εξόντωσή της. Από το φαράγγι που ήρθαν οι Τούρκοι προχώρησαν και κύκλωσαν το χωριό. Η Επιτροπή όμως ειδοποιήθηκε έγκαιρα και φυγαδεύτηκε δυτικά. Έγκαιρα επίσης οι πολεμιστές του χωριού βγήκαν με τα όπλα τους και οχυρώθηκαν βορειοδυτικά του χωριού, ενώ παράλληλα έστειλαν και ζήτησαν βοήθεια από του Πρέβελη. Η βοήθεια από του Πρέβελη με επαναστάτες από τα γύρω χωριά και αρχηγό τον καλόγερο Μανασή έφτασε γρήγορα. Κοντά τους έσπευσαν με τα όπλα τους και οι λοιποί Σελλιανοί άνδρες. Η μάχη που ακολούθησε ήταν σκληρή και φονική. Οι Σελλιανοί και οι άλλοι επαναστάτες, με συντονισμένες επιθέσεις καθήλωσαν τους Τούρκους στις θέσεις τους και τελικά τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν άτακτα, βόρεια προς τους γκρεμούς του βουνού. Την ώρα της υποχώρησης των Τούρκων έφτασαν κι άλλες δυνάμεις επαναστατών για ενίσχυση των δικών μας από Καλή Συκιά, Αλώνες, Ασή Γωνιά κ. ά. Ήρθε όμως και το σκοτάδι της νύχτας που έσωσε το μεγαλύτερο μέρος των τουρκικών δυνάμεων από μεγαλύτερη καταστροφή. Από τους 1200 Τούρκους στρατιώτες σκοτώθηκαν 127.

Τοπικοί θρύλοι και παραδόσεις

Έλεγαν οι παππούδες μας, ότι στα Σελλιά μέσα, όχι μόνο δεν κατοίκησαν ποτέ Τούρκοι, αλλά ούτε καν πάτησαν. Όσες φορές οι Τούρκοι περνούσαν πηγαίνοντας ανατολικά ή δυτικά, οι Σελλιανοί ανέβαιναν στο φυσικό τους κάστρο τον Κάστελλο που είναι νότια του χωριού. Για να φαίνονται πολλοί έβαζαν στις άκρες του υψώματος, πίσω από τις πέτρες έτσι ώστε να φαίνονται λίγο, διάφορα σκούρα ρούχα και οι ίδιοι μετακινούνταν συνεχώς κρατώντας και τους πανιστές των φούρνων τους. Η χάρη της Παναγίας (πάντα κατά το θρύλο), προστάτιδας των Σελλιών, τους έκανε να φαίνονται στα μάτια των Τούρκων πολυάριθμοι, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να αλλάζουν δρόμο.Λέγεται μάλιστα πως οι Τούρκοι είχαν καταλάβει ότι η Παναγία τους εμπόδιζε και λέγανε μεταξύ τους : «Αντέστε, μωρέ, να φύγομενε μα δε μας αφήνει η Γρυλού ν-τωνε»Κάτι παρόμοιο αναφέρει η παράδοση, σχετικό με τους κουρσάρους: Όσες φορές, λέει, οι Σαρακινοί ή άλλοι κουρσάροι αποβιβάζονταν στη Σούδα για να ανεφοδιαστούν λεηλατώντας, έβλεπαν από μακριά στον Κάστελο «μιλιούνια μαύρους αθρώπους». Έτσι, πίστευαν οι Σελλιανοί, τους εμφάνιζε η Παναγία. Κατευθύνονταν λοιπόν οι κουρσάροι προς το Φοινικιά λέγοντας: «Δεν πάμενε εις τα Σελλιά γιατ’ είναι μαυραντάδες. Θα πάμενε στο Φοινικιά απού ‘ναι γλεντιστάδες». Γιατί, λέει, στο Φοινικιά υποχρέωναν τις γυναίκες να χορεύουν πάνω σε ρόβι και φάβα που είχαν ρίξει στο πάτωμα του οντά, για να γλιστρούν και να πέφτουν κι αυτοί να γελούν και να διασκεδάζουν.

Παλαιός Δήμος Φοίνικα
Την περίοδο από το 1879 (από τότε που ίσχυσε ο οργανικός νόμος του 1867) ως το 1900, κατά την οποία διαιρέθηκε η Κρήτη σε πέντε νομούς, οι επαρχίες χωρίστηκαν σε δήμους. Η επαρχία μας χωρίστηκε στους δήμους Φοίνικα, Λάμπης, Αγίου Πνεύματος και Μελάμπων, με πρωτεύουσες αντίστοιχα τα Σελλιά, την Κοξαρέ, τον Άρδακτο και τις Μέλαμπες. Ο δήμος Φοίνικα περιλάμβανε όλα τα χωριά της Γιαλιάς. Και κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας λειτούργησαν οι Δήμοι, αν και με διαφορετική διάρθρωση, και τα Σελλιά εξακολούθησαν να είναι έδρα του Δήμου Φοίνικα.

Νέος Δήμος Φοίνικα (Καποδιστριακός)
Με την ψήφιση του νόμου 2539/1997, που πήρε το όνομα του Καποδίστρια, επανιδρύθηκε ο Δήμος Φοίνικα με έδρα τον Πλακιά. Στις δημοτικές εκλογές που έγιναν στα τέλη του 1998, πρώτος δήμαρχος του νέου Δήμου εκλέχτηκε ο κ. Κλειδής Στυλιανός.

Ο Πλακιάς
Ο Πλακιάς είναι το επίνειο των Σελλιών, αλλά και της Μύρθιου. Οφείλει το όνομά του στις μεγάλες υποθαλάσσιες πλάκες που εκτείνονται μέχρις έξω, στην ξηρά.Στην περιοχή του σημερινού Πλακιά πιστεύεται ότι υπήρχε αρχαίος οικισμός, ο οποίος αναφέρεται από τον Στράβωνα με το όνομα  Φοίνιξ των Λαμπαίων. Ο χαρακτηρισμός «των Λαμπαίων», έγινε προφανώς για διάκριση από το Φοίνικα των Σφακίων, γιατί ανήκε στους  Λαμπαίους, τους κατοίκους της Λάμπης, της αρχαίας πόλης Λάππα, που ήταν στη θέση της σημερινής Αργυρούπολης. Πριν από τριάντα τόσα χρόνια, ο Πλακιάς ήταν ένα μικρό ψαροχώρι. Τους Χειμώνες κατοικούνταν μόνο από δύο οικογένειες. Τα Καλοκαίρι είχε κάποια κίνηση με τους ψαράδες. Σήμερα έχει εξελιχθεί σε τουριστικοποιημένο θέρετρο, με πολλά ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, μπαρ, καφετέριες, ταβέρνες και ταξιδιωτικά γραφεία. Η όμορφη αμμουδερή παραλία που απλώνεται γύρω από τον κόλπο, αποτελεί τον κυριότερο πόλο έλξης για τους επισκέπτες. Αλλά εξ ίσου όμορφες παραλίες, μικρότερες σε έκταση αλλά γραφικότερες, υπάρχουν και δυτικότερα, μέχρι τη μαγευτική Σούδα. Το γλυκό και ξηρό κλίμα του Πλακιά και της ευρύτερης περιοχής του, τον κάνουν ιδανικό και για χειμερινές διακοπές. Δυνατοί άνεμοι που πνέουν στην περιοχή προσελκύουν αρκετούς wind-surfers οι οποίοι δίνουν μια ιδιαίτερη όψη στον ηλιόλουστο κόλπο.Ο Πλακιάς και η ευρύτερη περιοχή αποτελούν μοναδικές προκλήσεις για τους λάτρεις της φύσης , καταφύγιο ανάπαυσης και αυθεντικής συνάντησης με τη γοητεία της Κρήτης.

Οι οικογένειες (φάρες, σόγια)

Σήμερα υπάρχουν στα Σελλιά οι πιο κάτω οικογένειες, αλφαβητικά:Ανδρεδάκης, Αραμπατζής, Βάθης, Βούρβαχης, Βρυλλάκης, Γασπαράκης, Γκαγκαουδάκης, Γκόντος, Γουμενάκης, Γυπαράκης, Δαρουκάκης, Δεληγιαννάκης, Διακουμάκης, Δριδάκης, Δρυμάκης, Ζαχαριουδάκης, Ζουρμπάκης,  Καούδης, Καρπουζάκης, Κατσαραγάκης, Κεφαλουδάκης, Κοκκινάκης, Κουρμούλης, Κουφάκης, Κωστάκης, Κωστογιάννης, Μακρής, Μακρυμανολάκης, Μπαραδάκης, Μπαϊλάκης,  Μπριλλάκης, Μυλωνάκης, Ξενικάκης, Ξερουδάκης, Παπαδάκης, Παπαδογιάννης, Παπαδονικολάκης, Πετρογιαννάκης, Πλεύρης, Πουρής, Σαββάκης, Σιαφλέκης, Σταυγιανουδάκης, Στεφανάκης, Τσαγκαράκης, Τσάνας, Τυράκης, Φουντουλάκης, Φουρναράκης

Οικονομία
Μέχρι και τη δεκαετία του 1970, η οικονομία του χωριού στηριζόταν αποκλειστικά στο λάδι και στην κτηνοτροφία. Νερό για άρδευση υπήρχε από αρκετές φυσικές πηγές και καλλιεργούνταν κάποια κηπευτικά, αλλά μόνο για εσωτερική χρήση. Εξαίρεση αποτελούσε η καλλιέργεια κρεμμυδιών και κοκκαριού. Όλος ο Νομός Ρεθύμνης και η Μεσσαρά, εφοδιάζονταν το ξακουστό Σελλιανό κοκκάρι και τα κρεμμύδια. Τα τελευταία χρόνια, όλα έχουν αλλάξει. Οι Σελλιανοί στράφηκαν στον τουρισμό. Πολλοί έγιναν μικροί τουριστικοί επιχειρηματίες με μικρά ή μεσαία ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, μπαρ και κεφετέριες, από τον Πλακιά μέχρι τη Σούδα. Άλλοι, γυναίκες κι άνδρες, δουλεύουν σαν υπάλληλοι σε τέτοιες επιχειρήσεις. Έτσι η γεωργία και η κτηνοτροφία πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Συνεχίζουν φυσικά να μαζεύουν τις ελιές, και οι κτηνοτρόφοι τρέφουν τα πρόβατά τους σε περιφραγμένα βοσκοτόπια και σε σύγχρονα κτηνοτροφικά υπόστεγα.

Ξεχωριστά αξιοθέατα του χωριού
Στα Σελλιά δε χρειάζεται να ψάξει κανείς για να βρει ξεχωριστά αξιοθέατα. Γιατί κάθε γωνιά της ευρύτερης περιφέρειας του χωριού, είναι και ένα αξιοθέατο. Από τις μαγευτικές παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά, μέχρι το βουνό ψηλά, όλα προσφέρονται για φυσιολατρικές αποδράσεις, ορειβατικές διαδρομές, καταδύσεις σε μαγευτικούς βυθούς, εξάσκηση στο surfing, συλλογή βοτάνων, περιπλάνηση μέσα στο όμορφο φαράγγι του Κοτσυφού. Παλιοί νερόμυλοι, πέτρινα γεφύρια, σπήλαια όπου παλιότερα στεγάζονταν μιτάτα, το παλιό μοναστήρι και ο εγκαταλειμμένος οικισμός του Φοινικιά, πηγές κρυστάλλινου νερού, ρυάκια με τρεχούμενα νερά, η παλιά βρύση του χωριού με το θεόρατο γερο-πλάτανο, γραφικά ξωκλήσια, είναι λίγα από τα στοιχεία που συνθέτουν την πραγματικά αξιοθέατη εικόνα της σελλιανής φύσης.    Στο χωριό μπορεί ο επισκέπτης να δει το λαογραφικό μουσείο, τη βιβλιοθήκη, το πνευματικό κέντρο,  το πρότυπο συνεταιρικό ελαιουργείο, το σύγχρονο τυροκομείο και άλλα Αλλά και οι λάτρεις του καλού φαγητού και της νυχτερινής διασκέδασης, δεν θα φύγουν παραπονεμένοι από τα Σελλιά , τον Πλακιά , το Σκίνο, το Φωτεινάρι και τη Σούδα., αφού στις άφθονες ταβέρνες θα βρουν τα πιο νόστιμα φαγητά με αγνά ντόπια προϊόντα και υλικά και θα διασκεδάσουν  τις νύχτες στα  μπαρ της περιοχής.

1 σχόλιο:

Radio Collectiva Team είπε...

@Εξαιρετικό αφιέρωμα σε ένα από τα αγαπημένα μας μέρη για διακοπές που συν τοις άλλοις είναι και κοντά στα πατρωγονικά μας εδάφη, τον Άγιο Κωνσταντίνο και το Ζουρίδι.
Σε ευχαριστούμε από καρδιάς για το αφιέρωμα σας...